در حالی که وجود مباحث جدیدی همچون سرمایهگذاریهای خارجی، ورشکستگی بینالمللی، ضرورت تصویب لایحه قانون تجارت را دوچندان کرده است، اما پس از گذشت بیش از 15 سال از شروع بررسی لایحه قانون تجارت، هنوز مشخص نیست که پرونده این لایحه در این دور از مجلس بسته خواهد شد یا خیر.
به گزارش خبرگزاری میزان، قانون تجارت مهمترین مجموعه مدون قوانین مربوط به امور بازرگانی در ایران است که اساس حقوق تجارت ایران را تشکیل میدهد، بنابراین انتظار میرفت با وجود اینکه حدود 15 سال از آماده شدن لایحه قانون تجارت میگذرد، این لایحه به قانون تبدیل شود، اما جای تعجب است که این قانون همچنان در مجلس شورای اسلامی معطل مانده است، لایحه تجارت یکی از قوانین مهم کشور است که سه مجلس را طی کرده است و در کمیسیونهای مختلف مجلس در حال بررسی بوده است.
قانون تجارت ایران مهمترین مجموعه مدون قوانین مربوط به امور بازرگانی در ایران است که اساس حقوق تجارت ایران را تشکیل میدهد. این قانون در سیزدهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۱ در ششصد ماده توسط مجلس شورای ملی تصویب شد.
این قانون بر مبنای قانون تجارت ۱۸۰۷ فرانسه (معروف به کد ناپلئون) ترجمه و تهیه شده است، قریب به اتفاق حقوقدانان ایرانی قانون مذکور را ناکافی و بیش از اندازه ناقص و مبهم میدانند، بهجز در مورد شرکتهای تعاونی (که مقررات لایحه اصلاحی سال ۱۳۴۷ مجراست) و برخی مقررات مربوط به دلالی و ورشکستگی بقیه مقررات این قانون به قوت خود باقی است.
در این قانون اصول مربوط به معاملات تجاری، دفاتر تجارتی، اسناد تجاری و چک، دلالی، حق العمل کاری، قرارداد حمل و نقل، قائم مقام تجارتی و سایر نمایندگان تجارتی، ضمانت، ورشکستگی، اسم تجارتی و شخصیت حقوقی بیان میشود.
قانون تجارت فعلی با اشکالات اساسی وارد بر آن و عمر 80 سالهاش به هیچ وجه قادر به تامین نیازهای فعلی جامعه نیست. تاکنون جهت پرکردن خلاهای قانونی و ترمیم نواقص قانون تجارت، از عرف تجاری، رویه قضایی و نظریات علمای حقوق که الزام آور هم نبودهاند، یاری گرفته شده است. تمامی این عوامل سبب میشود تا در تدوین قانونی کارآمد و به روز، شتاب بیشتری در عرصه قانونگذاری به عمل آید.
کهنه بودن قوانین مربوط به قانون تجارت، سکوت قانون در عرصههای جدید تجارت جهانی، چند پارگی و قوانین پراکنده و اصلاحات فراوان قانون فعلی، باعث شد تا با گذشت 80سال از قانون تجارت ایران، در سال 1381 مسئولین وقت تصمیم به تدوین لایحه جامع قانون تجارت بگیرند.
سرانجام مجلس هشتم با همكاری دستگاههای ذیربط همچون قوه قضائیه، وزارت بازرگانی و مركز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی كلیات آن بررسی و مشتمل بر ۱۲۶۱ ماده، در تاریخ 1390.10.36 در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس تصویب و در جلسه علنی 1391.1.23 مجلس شورای اسلامی برای مدت 5سال به صورت آزمایشی موافقت شد.
پس از ارسال مصوبه دراواخر سال ۹۰ به شورای نگهبان، آن شورای با یک ایراد بنیادین به اصل 85 بودن، آن را رد کرد. زمانی که یک لایحه اصل 85 باشد به این معناست که تمام اختیارات صحن علنی برای تصویب یک لایحه به کمیسیون مربوطه واگذار میشود.
مدیرکل تصفیه و امور ورشکستگی قوه قضاییه یکی از افرادی است که به علت سروکار داشتن با متن این قانون، ایرادات بسیاری بر آن وارد کرده و با تهیه پیشنهاداتی برای اصلاح یا تغییر برخی از مواد، در جلسه با قوای سه گانه خواستار اعمال این اصلاحات شده است.
نعمتالله حاجعلی در گفتوگو با حمایت به تغییر معنای ورشکستگی در طول چند سال اخیر اشاره میکند و میگوید: ورشکستگی در سالهای خیلی دور، مفهومی متفاوت از امروز داشت و در قدیم هر فردی به محض ورشکسته شدن، گوشهگیر میشد و از خجالت ناشی از ورشکستگی کمتر در بین مردم ظاهر میشد.
وی میگوید: متاسفانه امروز قبح ورشکستگی ریخته شده و به دلیل سهولت در اعطای وام از سوی بانکها و قوانینی که دولت برای فراهم شدن اعطای وام در نظر گرفته، آمار معوقات بانکی بیش از گذشته افزایش یافته است.
حاجعلی خاطرنشان میکند: آمار ورشکستگی هم متعاقب این مساله، در دو دهه اخیر افزایش پیدا کرده است، به گونهای که با نگاهی به پروندهها و ورودی اعلام ورشکستگیها، شاهد رشد 3 برابری آنها هستیم!
مدیرکل تصفیه و امور ورشکستگی قوه قضاییه ضمن بیان اینکه برخی از پروندههای تشکیل شده با موضوع ورشکستگی، به دلیل ضعف و مشکل قانونی است، به برخی موادی که در قانون تجارت مشکلساز شدهاند اشاره میکند و میگوید: ارایه وامهای کلان یکی از مصادیقی است که قانون تجارت در جهت منافع وامگیرنده ماده قانونی دارد و تاجر را ترغیب میکند تا بعد از مدتی که از اخذ وام میگذرد، اعلام ورشکستگی کند.
وی در ادامه با تشریح این مساله، میگوید: در قانون تجارت به تاریخ توقف (تاریخی که دادگاه احراز کرده از آن به بعد، فرد ورشکسته شده است) اشاره شده که تا تاریخ توقف، سود و اصل و فرع قابل مطالبه است اما بعد از آن هیچ گونه سود و فرع پولی، حساب نمیشود.
حاجعلی اظهار میکند: همین مساله سبب شده است تا تجار به سهولت اعلام ورشکستگی کنند و به طور کلی به بستری برای سوءاستفاده در قانون تجارت تبدیل شده است.
سرپرست اداره کل تدوین لوایح و مقررات قوه قضائیه:
پیش نویس اصلاح قانون تجارت در خصوص ورشکستگی تهیه شد
سرپرست اداره کل تدوین لوایح و مقررات قوه قضائیه در گفت وگو با خبرنگار ما در 2 فروردین از تهیه پیش نویس اصلاح قانون تجارت در خصوص ورشکستگی خبرداد.
وی گفت: متن پیش نویس اصلاح قانون تجارت در خصوص ورشکستگی توسط این اداره کل تهیه و در پژوهشگاه قوه قضائیه توسط اساتید دانشگاه با حضور نماینده دولت اصلاح شده است .
کاظم پور افزود: این پیش نویس پس از اصلاحات به معاونت حقوقی رئیس جمهور ارسال و اصلاحاتی در آن بعمل آمده است.
در حالی که وجود مباحث جدیدی همچون سرمایهگذاریهای خارجی، ورشکستگی بینالمللی، تجارت الکترونیک ضرورت تصویب لایحه قانون تجارت را دوچندان کرده است، اما پس از گذشت بیش از 15 سال از شروع بررسی لایحه قانون تجارت هنوز مشخص نیست که پرونده این لایحه در این دور از مجلس بسته خواهد شد یا خیر.
«روابط عمومی کانون وکلای دادگستری گلستان»